स्याङ्जा १८ भदौ । मूल्य शृङ्खलामा आधारित जडिबुटी उत्पादन तथा बजारीकरण सम्बन्धी अध्ययन गर्न वालिङ नगरपालिकाबाट गएको टोली भारतमा छ । जिल्लाका ५५ जनाको टोली भारतको हरिद्वार पुगेर जडिबुटी सम्बन्धी अध्ययन सहित अनुभव आदानप्रदान गर्ने भएको छ ।
टोलीले हरिद्वारस्थित पतञ्जली योगपीठमा पाँच दिनसम्म रहँदै जडिबुटी पहिचान, प्रवद्र्धन तथा बजार व्यवस्थापनका अभ्यासबारे प्रत्यक्ष अध्ययन र अनुभव आदान–प्रदान गर्ने बताइएको छ ।
सामुदायिक तथा निजी वनमा रहेका तर पहिचान नभएका र खेर गइरहेका जडिबुटीको प्रवद्र्धन, संरक्षण र बजारीकरण गर्ने दीर्घकालीन लक्ष्यसहित यो भ्रमण आयोजना गरिएको नगर उपप्रमुख कविता तिवारीले जानकारी दिनुभयो ।
आचार्य बालकृष्णको पैतृक थलो स्याङ्जामा जडिबुटी अध्ययन तथा अनुसन्धान केन्द्र स्थापना गर्न सकिने धेरै सम्भावना भएको उपप्रमुख तिवारीको भनाई छ । “वालिङले बालकृष्णको योगदान र अनुभवलाई जोडेर जडिबुटी क्षेत्रलाई आर्थिक समृद्धिको आधार बनाउन सक्छ,” उहाले भन्नुभयो ।
भ्रमणमा जिल्ला समन्वय समिति, डिभिजन वन कार्यालय, निर्वाचित जनप्रतिनिधि, विभिन्न राजनीतिक दलका नेता तथा कार्यकर्ता, प्राविधिक, संचारकर्मी र जडिबुटी व्यवसायमा रुचि राख्ने सरोकारवाला सहित सहभागी छन् । टोलीले भारतमा सफलतापूर्वक सञ्चालनमा रहेका जडिबुटी उत्पादन उद्योग, प्रशोधन केन्द्र र बजार व्यवस्थापन प्रणाली प्रत्यक्ष अवलोकन गरिरहेको छ ।
नगरपालिकाले यस भ्रमणलाई दीर्घकालीन योजना निर्माणको आधार बनाउन चाहेको जनाएको छ । डिभिजन वन कार्यालय स्याङ्जाका वन अधिकृत रूकमागत सुवेदीले यस भ्रमणलाई अत्यन्तै महत्व दिएको बताउनुभयो । उहाका अनुसार, स्याङ्जा जिल्लामा जडिबुटीको अपार सम्भावना भए पनि तिनीहरूको दिगो उपयोग र बजार अभावकै कारण किसानले लाभ लिन सकेका छैनन्।
स्याङ्जामा अमला, हर्रो, बहर्रो, कुचिला, तेजपातदेखि लिएर टिमुर, बोझो, जटामसीजस्ता औषधीय गुण भएका दर्जनौँ जडिबुटी पाइन्छन । तर तिनीहरू वैज्ञानिक ढंगले संकलन हुने गरेका छैनन । कतिपय वनस्पति खेर गइरहेका छन् । अध्ययन भ्रमणमार्फत हामीले भारतमा प्रचलित प्रविधि, प्रशोधन विधि र बजार सञ्जालबारे जानकारी लिई नेपालमा लागू गर्ने प्रयास गर्नेछौँ सहभागीका भनाई छन् ।
वन अधिकृत सुवेदीले थप्नुभयोे ,“यदि हामीले यहाँको सामुदायिक वनलाई जडिबुटी उत्पादन र प्रशोधन केन्द्रमा रूपान्तरण गर्न सक्यौँ भने यसले स्थानीय अर्थतन्त्रमा ठूलो योगदान पु¥याउँछ। युवा रोजगारीको अवसर सिर्जना हुन्छ र विदेशी आयातमा निर्भरता पनि कम हुन्छ।”
हरिद्वार प्रस्थान गरेको टोलीले ल्याउने अनुभव र ज्ञानले स्याङ्जाको जडिबुटी क्षेत्रलाई नयाँ दिशातर्फ अघि बढाउने अपेक्षा गरिएको छ। आचार्य बालकृष्णको पैतृक थलो वालिङलाई आधार बनाउँदै आयुर्वेदिक उद्योग, अनुसन्धान र बजार विस्तारमा जोड दिन सकिने विश्वास नगरपालिकाको छ ।
यस अध्ययन भ्रमण सफल भएमा स्थानीय सामुदायिक वन, किसान र उद्यमीलाई प्रत्यक्ष फाइदा पुग्नेछ भने नेपालकै आयुर्वेदिक उत्पादन विश्व बजारमा प्रतिस्पर्धी बन्ने सम्भावना पनि बढ्नेछ।