स्याङ्जा २३ असोज । कुुनै समय कुष्ठरोगी केन्द्र (बस्ने ठाउँ) का रुपमा स्याङ्जाको गल्याङ नगरपालिका–१ मालुुङ्गा टुुनिबोटलाई लिइने गरिन्थ्यो । टुनिबोट जाँदा कुष्ठारोग सर्छ भन्दै स्थानीय र छिमेकीहरु त्यहाँ जान डराउँथे । टुनिबोट बाइसे चौबिसे राज्यका बेलामा नुुवाकोटका राजाले पाल्पा आक्रमणका गर्न १९५२ बाट हातहतियार भण्डारण (राख्न प्रयोग) गरिएको ऐतिहासिक स्थानका रुपमा चिनिन्छ ।
तत्कालीन श्री ३ खड्ग शमशेरले १९९७ मा नेपाल भरिका ४२२ कुुष्ठरोगीलाई उपचार गर्न मालुङ्गा टुनिबोटलाई केन्द्र बनाएको मानिन्छ । ४९ वर्ष कुष्ठरोगी बसेको टुनिबोट बिरामीको संख्या घट्दै जाँदा २०४६ सालमा ८२ कुष्ठरोगीलाई कुुष्ठरोग निवारण संघले पोखरा स्थान्तरण गरेको हो ।
लामो समय कुष्ठरोगी बसेको मालुुङ्गा टुनिबोटमा सर्वसाधारणको सहज स्वास्थ्य सुविधाका लागि निर्माण भएको १५ शैयाको स्वास्थ्य केन्द्र उपचारसँगै भौतिक पूर्वाधार अलपत्र अवस्थामा छन् । कुष्ठरोगीहरु पोखरा पुनःस्र्थापना भएसँगै कुष्ठरोग निवारण संघसँग १९ रोपनी ९ आना जग्गा भाडामा लिएर प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्र बनाइएको थियो ।
लामो समय कुष्ठरोगी बसेका कारण त्रासमा रहने टुनिबोटको प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्रले मात्र स्थानीयलाई उपचार पर्याप्त नभएपछि सरकारले चार वर्ष अघिदेखि अस्पताल निर्माण अगाडि बढाइएको थियो । कुष्ठरोगीलाई पोखरा सारेपछिको प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्रको जग्गा अस्पतालका नाउमा ल्याएपछि २०७८ जेठबाट सिनर्जी शङ्खदेवी निर्माण सेवा काठमाडौँले १५ बेडको अस्ताल भवन निर्माण गर्न ठेक्का पाएको थियो ।
दुई वर्षमा निर्माण सम्पन्न गर्ने गरी गल्याङ नगरपालिकासँग सम्झौता गरेको सिनर्जीले चार वर्षमा ५० प्रतिशत मात्रै काम सकेको छ । भवनको संरचना निर्माण गरेर प्लास्टर गरेको भएपनि अन्य सम्पूर्ण काम गर्न बाँकी रहेको छ । निर्माण कम्पनीले अस्पताल भवन बनाउन ११ करोड ५१ लाख १५ हजार २३२ रुपैयाँ सम्झौता गरेकोमा चार वर्षमा चार करोड ३७ लाख अर्थात ३७ प्रतिशत मात्र आर्थिक प्रगति गरेको छ ।
अस्पताल भवन निर्माणको म्याद सकिएर दुई पटक म्याद थप्दासमेत आधा मात्रै काम सकिएको नगरपालिकाका इन्जिनियर सुजेन्द्र थापाले जानकारी दिनुभयो । २०८२ चैत मसान्तसम्मका लागि पछिल्लो पटक म्याथ थप भएको थापाले भन्नुभयो । अस्पताल निर्माणको काम अब ढिलाइ भएमा सार्वजनिक खरिद ऐन, २०६३ र सार्वजनिक खरिद नियमावली २०६४ कारबाही हुने थापाको भनाई छ ।
स्वास्थ्य सुविधाका लागि अस्पताल निर्माण हुन थालेपछि हर्षित बनेका स्थानीय बासिन्दा भवन निर्माणमा ढिलासुस्ती हुने थालेपछि चिन्तित बनेको वडाध्यक्ष मणिप्रसाद बस्यालले बताउनुभयो । सामान्य उपचारका लागि गल्याङ्बजार, पाल्पा जानुपर्ने बाध्यता हट्ने आशा गरेका स्थानीय भवन निर्माणको ढिलासुस्तीले निराश बनेका छन् ।