स्याङ्जा २२ बैशाख । भगवान् विष्णुको नवौँ अवतारका रूपमा जन्म लिएका सिद्धार्थ गौतमले विश्व शान्ति स्थापनाका लागि पु¥याएको योगदानको स्मरण स्वरुप २५६७ औँ बुद्ध जयन्ती देशभर मनाइँदैछ ।
प्रत्येक वर्ष वैशाख शुक्ल पूर्णिमाका दिन बुद्धजयन्ती पर्व मनाइन्छ । बुद्धको जन्म, ज्ञान प्राप्ति, महापरिनिर्वाण (मुत्यु) वैशाख शुक्ल पूर्णिमाकै तिथिमा परेकाले यस दिन नेपाललगायत विश्वका बौद्ध धर्मावलम्बीले बुद्धप्रति भावपूर्ण श्रद्धा र भक्तिले बुद्धजयन्ती मनाउने गर्दछन् ।
लुम्बिनी, स्वयम्भू, बौद्ध लगायत स्थलमा विविध कार्यक्रम आयोजना गरी बुद्ध जयन्ती मनाउने परम्परा थियो । यी स्थलमा सीमित धर्मगुरु बसेर पूजा पाठ गरी पर्व मनाउने निर्णय भएको छ । इसापूर्व ५६३ अर्थात् आजभन्दा २५६७ वर्षअघि लुम्बिनी उद्यानमा पिता राजा शुद्धोधन र माता मायादेवीको गर्भबाट वैशाख शुक्ल पूर्णिमाका दिन सिद्धार्थ गौतमको जन्म भएको थियो ।
राजकुमारका रूपमा जन्म लिएका सिद्धार्थ गौतम मानिसले पाएका दुःख देखेर चिन्तित बन्नुभयो । २९ वर्षको उमेरमा दरबार छोडी तपस्याका लागि निस्किनुभयो । इसापूर्व ५२८ को वैशाख शुक्ल पूर्णिमाका दिन उहाँले बुद्धगयास्थित पीपलको रुख (बोधिवृक्ष) मुनि बुद्धत्व प्राप्त गर्नुभयोे । बुद्धत्व प्राप्त गरेपछि नै उहालाई गौतम बुद्ध, बुद्ध भगवान् आदि नामले पुकारिएको हो । दुःखलाई नाश गर्न तृष्णा क्षय गर्ने आठ मार्ग नै बुद्धले पाएको ज्ञान हो ।
सम्यक् सङ्कल्प, सम्यक् दृष्टि, सम्यक् वचन, सम्यक् कर्म, सम्यक् आजीविका, सम्यक् व्यायाम, सम्यक् स्मृति र सम्यक् समाधि हुन् यी आठ मार्ग हुन् भनी उहाले ज्ञान बाड्नुभएको छ । यी ज्ञान पहिलोपटक सारनाथस्थित मृगदावनमा पञ्चवर्गीय भिक्षुहरुलाई प्रवचन (धर्मदेशना) का माध्यमबाट बाँड्नुभएको थियो । ४५ वर्षसम्म यस्तो ज्ञान बाँडेपछि ८० वर्षको उमेरमा इसा पूर्व ४८३ मा वैशाख शुक्ल पूर्णिमाकै दिन कुशीनगरमा उहाँले महापरिनिर्वाण (मृत्यु) प्राप्त गर्नुभयो ।
विश्व जगत्मा शान्तिका अग्रदूत र एसियाका ताराका रुपमा भगवान् गौतम बुद्धलाई चिनिन्छ । बुद्धले आठ मार्गका माध्यमबाट शान्ति, अहिंसा, मैत्री र करुणाको शिक्षा आम मानिसलाई दिए । यसैकारण विश्वमा बुद्ध दर्शनले सम्प्रदाय वा पथको रुप धारण गरेको छ ।
यसैगरी, आजका दिन बुद्ध जयन्ती, उभौली पर्व, चण्डेश्वरी जात्रा, चण्डी पूर्णिमा, कुर्म जयन्ती, गोरखनाथ जयन्ती, पूर्णिमा व्रत, वैशाख स्नान समाप्ति लगायतका पर्व मनाइदै छ ।
हाम्रा पितापूर्खाले प्रकृतिसँग कसरी तालमेल मिलाउने भनेर सिकाउँदै आए । खोला, नाला, हावा, पानी, रुख–बुट्यान, किरा(फट्याङ्ग्रा सबै एकअर्काका परिपूरक हुन् भन्ने कुरा सिकाए । प्रकृतिबाट विच्छेद भएर होइन, एकाकार भएर बाँच्नुपर्छ भन्ने कुरामा अभ्यस्त गराए ।
भौतिक सुख(सयल र वैभवमा हराईरहेका वर्तमान समाज पनि प्रकृतिमै फर्कन थालेको छ । अहिलेका पुस्तालाई प्रकृतिसँगै एकाकार हुन प्रेरित गरिन्छ । प्रकृतिसँग जीवनको लय मिलाउनुपर्छ भनिन्छ ।आजका दिन नेपाल सरकारले देशभर सार्वजनिक बिदा दिइएको छ ।